Wielki Powrót Filipa i jego słowniczka teologicznego! Drugi tydzień Wielkiego Postu właśnie za nami. Filip w swoim artykule pomoże nam zrozumieć istotę nawrócenia, czyli metanoi, wyjątkowo pożądanej w ciągu tych szczególnych czterdziestu dni.
1. Co to znaczy?
Metanoja (z języka greckiego – przemiana umysłu) oznacza duchowe nawrócenie, radykalną zmianę sposobu myślenia i postępowania. W kontekście praktyk religijnych to również pokuta i skrucha.
2. Co mówi nam Pismo Święte?
Jan Chrzciciel, przygotowując drogę Mesjaszowi, wyprowadza ludzi na pustynię i głosi: „nawróćcie się, bo bliskie jest Królestwo Niebieskie” (Mt 3,2).Po uwięzieniu Jana, sam Jezus, który rozpoczyna swoją publiczną działalność, podejmuje to samo wezwanie, prosząc przy tym lud o pokutę. „Czas się wypełnił i bliskie jest Królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię!” (Mk 1,15).
Podczas głoszenia Dobrej Nowiny przez apostołów i uświadamiania ludziom prawdy o objawieniu, słuchacze pytają co mają czynić, aby ratować swoje dusze. W odpowiedzi słyszą: „Nawróćcie się!” (Dz 2, 38).
3. Ciekawostki
- w użyciu pogańskim uosobiona Metanoja przedstawiana była jako mroczna bogini, zamaskowana i smutna, która towarzyszyła Kairosowi, bogu możliwości, okazując żal i skruchę za stracone chwile,
- niemiecki filolog Werner Jaeger twierdził, że autorem „nawrócenia” jako metafory religijnej jest Platon. Mit platońskiej jaskini opisuje ludzi przykutych łańcuchami w mrokach jaskini, zmuszonych do oglądania cieni na ścianie (pozorów rzeczywistości). Zerwanie kajdan i zwrócenie się ku nadzmysłowemu światu następuje przez „odwrócenie szyi”, a następnie „nawrócenie” duszy.
4. Co przedstawia grafika?
„Nawrócenie w drodze do Damaszku” to obraz barokowego artysty – Caravaggia. Dotyczy prześladującego chrześcijan Szawła z Tarsu, który jadąc do Damaszku doznał olśnienia światłością z nieba. Upadłszy na ziemię, usłyszał głos: „Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?” (Dz 9, 1–6).
Nawrócenie św. Pawła miało miejsce w południe, jednak tło obrazu Caravaggia owładnięte jest mrokiem. Tym sposobem artysta uzyskał wrażenie kontrastu między nadnaturalnym światłem z nieba, a ciemnością nocy.
